Poranny spacer po cmentarzu. Cisza, zapach zniczy, szelest liści – i nagle między alejkami pojawia się sarna lub wiewiórka z orzechem w pyszczku. To wcale nie rzadki widok. W ostatnich latach coraz częściej można spotkać na cmentarzach dzikie zwierzęta: sarny, dziki, lisy, a nawet ptaki czy wiewiórki. Cmentarze, pełne zieleni i spokoju, stają się dla nich bezpiecznym azylem i źródłem łatwego pożywienia.
Z tego artykułu dowiesz się:
- dlaczego dzikie zwierzęta coraz częściej pojawiają się na cmentarzach,
- jakie szkody mogą wyrządzić nagrobkom i otoczeniu,
- oraz jak skutecznie chronić groby przed ich obecnością.
Zwierzęta na cmentarzu – dlaczego coraz częściej je spotykamy?
Poranny spacer po cmentarzu. Cisza, szelest liści, zapalony znicz – i nagle między alejkami pojawia się sarna lub ruda wiewiórka z orzechem w pyszczku. To wcale nie rzadki widok. Zwierzęta na cmentarzu to coraz częstsze zjawisko, które z roku na rok staje się bardziej powszechne.
Cmentarze, pełne zieleni, spokoju i ciszy, przypominają zwierzętom naturalne środowisko – są dla nich enklawą bezpieczeństwa wśród miejskiego zgiełku. Dzikie zwierzęta coraz śmielej wkraczają na nekropolie w poszukiwaniu jedzenia, schronienia lub miejsca do odpoczynku.
Zwierzęta na cmentarzu to coraz częstszy widok na naszych nekropoliach. Ciągłe wycinki lasu i dokarmianie dzikich zwierząt sprawiają, że zwierzęta chętniej wychodzą z lasów i pojawiają się w miastach i na cmentarzach.
Dowiedz się, jakie zwierzęta najczęściej odwiedzają cmentarze, z jakiego powodu coraz częściej je tam spotykamy oraz jakie szkody mogą poczynić.
Dlaczego dzikie zwierzęta pojawiają się na cmentarzach?
Cmentarze to dla wielu gatunków zwierząt spokojne i bezpieczne miejsce. W miarę jak miasta się rozrastają, a naturalne siedliska znikają pod nową zabudową, dzikie zwierzęta szukają alternatywnych przestrzeni do życia. Nekropolie z rozległymi alejkami, starymi drzewami i dużą ilością zieleni stanowią dla nich doskonałą enklawę – przypominają fragment lasu pośrodku miasta.
Zwierzęta przyciąga tu nie tylko spokój, ale i łatwy dostęp do pożywienia. Kwiaty, wiązanki, znicze z olejem roślinnym, a także odpady pozostawiane po Wszystkich Świętych stanowią dla nich prawdziwą ucztę. Dla saren czy dzików świeże chryzantemy to smakołyk, a dla lisów – zapach wosku czy resztek jedzenia jest jak zaproszenie.
Nie bez znaczenia jest też fakt, że na wielu cmentarzach zwierzęta czują się po prostu bezpiecznie – nie ma tam hałasu, ruchu samochodowego ani psów. To sprawia, że cmentarze coraz częściej stają się miejscem, gdzie dzika przyroda i człowiek spotykają się niemal na co dzień.
Jakie szkody wyrządzają zwierzęta na cmentarzach?
Choć widok dzikich zwierząt na cmentarzu może wydawać się uroczy, zwierzęta na cmentarzu nie są wcale pożądanym zjawiskiem. Wręcz przeciwnie – biegające sarny skutecznie mogą uszkodzić nagrobki, dziki i lisy wyjadają znicze olejowe, a ptaki nieprawdopodobnie mogą zanieczyścić pomnik. Na nekropoliach panuje zazwyczaj milczenie i spokój, więc zwierzęta niczym nie niepokojone mogą swobodnie przechadzać się po cmentarnych alejkach. Cmentarze to prawdziwa oaza spokoju, gdzie praktycznie ciągle panuje cisza. Nierzadko rośnie na nich bujna roślinność, co tylko przyczynia się do egzystowania fauny na tym terenie.
| Zwierzę | Rodzaj szkody | Skutki | Jak zapobiegać |
|---|---|---|---|
| Dziki | Rycie ziemi w poszukiwaniu pożywienia | Zapadanie się lub przechylenie pomnika, zniszczone rabaty | Unikać zniczy olejowych, zamykać furtki, używać ciężkich donic i kamyczków dekoracyjnych zamiast ziemi |
| Sarny | Zjadanie kwiatów, liści i wiązanek | Uszkodzenie roślin, puste wazony, zniszczone stroiki | Sadzić rośliny o intensywnym zapachu (lawenda, szałwia), wybierać krzewy z kolcami |
| Ptaki | Zanieczyszczanie nagrobków odchodami | Trudne do usunięcia plamy, matowienie powierzchni kamienia | Regularne czyszczenie granitu, unikanie dekoracji przyciągających ptaki |
| Wiewiórki | Rozrywanie wieńców i wiązanek w poszukiwaniu orzechów | Porozrzucane elementy dekoracyjne, uszkodzone stroiki | Nie dokarmiać, nie stosować naturalnych ozdób z nasion czy orzechów |
| Lisy | Przesuwanie lub zrzucanie elementów nagrobka | Pęknięte wazony, zarysowania na płycie | Zgłaszać powtarzające się przypadki do administracji cmentarza |
| Owady (osy, szerszenie, pszczoły) | Zakładanie gniazd pod płytami nagrobnymi lub w wazonach | Ryzyko użądlenia, niebezpieczeństwo dla osób uczulonych | Nie usuwać samodzielnie – powiadomić administrację lub straż pożarną |
Porada kamieniarska LuxStone Granity:
Jeśli dzikie zwierzęta uszkodzą fundament lub płytę nagrobną, nie próbuj samodzielnie podnosić pomnika. Zleć to profesjonalnej firmie kamieniarskiej – niewłaściwe podbicie może spowodować trwałe pęknięcia lub rozszczelnienie konstrukcji.
Kiedy dzikie zwierzęta odwiedzają cmentarze?
Najwięcej dzikich zwierząt pojawia się na cmentarzach tuż po 1. listopada, kiedy groby są pełne świeżych kwiatów, roślin w donicach, stroików i wiązanek. Dla saren, dzików czy lisów to prawdziwa uczta – róże, chryzantemy, liście bukszpanu czy zboża w stroikach stanowią łatwo dostępne pożywienie.
Nie bez znaczenia są również kontenery i kosze na odpady, które po Wszystkich Świętych wręcz toną w resztkach roślin i zniczy. Zwierzęta zwabia nie tylko zapach zielonych odpadków, ale też resztki wosków i olejów ze zniczy, które szczególnie interesują dziki.
Listopad to również czas, gdy temperatury spadają i w naturze zaczyna brakować pożywienia, dlatego cmentarze stają się dla wielu gatunków bezpiecznym i łatwym miejscem do żerowania.
Zwierzęta na cmentarzach – jak reagować i chronić nagrobki?
Cmentarze to miejsca spokoju – nie tylko dla ludzi. Otoczone zielenią, często położone blisko lasów i pól, przyciągają także dzikie zwierzęta. Dla wielu gatunków są bezpieczną przystanią, ale też źródłem łatwego pożywienia. Niestety, ich obecność bywa kłopotliwa – szczególnie wtedy, gdy pozostawiają ślady lub uszkadzają nagrobki.
Ptaki na cmentarzu – jak sobie radzić z zabrudzeniami nagrobków?
Podczas wizyty na cmentarzu można spotkać wiele gatunków ptaków – śpiewające słowiki, kolorowe sikorki, czy stukające dzięcioły. Gorzej, gdy ptaki uwiły sobie gniazdo na drzewie tuż nad pomnikiem zmarłej osoby. Wówczas pojawia się problem. Ptasie odchody skutecznie potrafią zanieczyścić nagrobek, a ich usunięcie wcale nie jest takie proste.
Zaschnięte ptasie odchody są twarde i trudne do wyczyszczenia. Aby wyczyścić pomnik należy więc uprzednio zmiękczyć odchody wodą, a dopiero później użyć miękkiej szmatki. Gdy nad nagrobkiem znajduje się ptasie gniazdo należy się liczyć z tym, że tę czynność będziemy musieli wykonywać regularnie. Znacznie łatwiej czyści się nagrobek wykonany z granitu, niż z piaskowca lub lastryko. Jeśli więc planujemy zakup lub wymianę nagrobka, warto wziąć pod uwagę granit.Granit jest łatwy w utrzymaniu czystości i bardzo ładnie się prezentuje.
| Problem | Jak zapobiec |
|---|---|
| Zanieczyszczenia z ptasich odchodów | Regularne mycie granitu, unikanie stawiania dekoracji przyciągających ptaki |
| Gniazdo nad pomnikiem | Zgłoszenie do administracji – nie wolno samodzielnie usuwać gniazd chronionych gatunków |
| Plamy na kamieniu | Zastosowanie delikatnych preparatów do granitu z neutralnym pH |

Jakie szkody wyrządzają dziki na cmentarzu?
Dziki na cmentarzu początkowo dziwiły wiele osób. Dziś nie zwracamy na nie już takiej uwagi. Do czasu, aż uszkodzą nam pomnik. Dziki wprost uwielbiają wkłady olejowe do zniczy. Jeśli więc na pomniku stoi taki znicz, dzik odwiedzający cmentarz z pewnością doceni ten smakołyk. Niestety oprócz zjedzenia zniczy dzik może również poważnie zryć ziemię wokół pomnika w poszukiwaniu pędraków i innych pyszności. Może to spowodować zapadnięcie się nagrobka, bądź jego przechył. Wówczas niezbędna będzie pomoc zakładu kamieniarskiego. Ba, zdarzyło się nawet w Polsce, że dzikie zwierzęta wykopały ludzkie szczątki. Obejrzyj też nasze video na YouTube Dziki na cmentarzu w Zielonej Górze.
| Problem | Jak zapobiec |
|---|---|
| Zryta ziemia, uszkodzony fundament | Unikać zniczy z olejem i resztek jedzenia w śmieciach |
| Zapadnięcie lub przechył pomnika | W razie szkód wezwać zakład kamieniarski – samodzielne podnoszenie jest ryzykowne |
| Powtarzające się wizyty dzików | Zamykać furtki, usuwać odpady organiczne, nie zostawiać świeżych wiązanek po dłuższym czasie |

Sarny na cmentarzu – co jedzą najczęściej?
Sarny z kolei bardzo lubują się w wieńcach i świeżych kwiatach. Jeśli przy pomniku rosną więc kwiaty cmentarne, bądź stoją one w wazonie, sarna bardzo chętnie je zje. Sarny i inne kopytne zwierzęta pojawiają się na cmentarzu szczególnie jeśli znajduje się on w pobliżu dużych kompleksów leśnych, bądź nieużytków. Są to zwierzęta bardzo płochliwe i często wzbudzają w nas pozytywne emocje. Pojawiają się najczęściej w miesiącach zimowo-wiosennych na naszych nekropoliach.
Mogą jednak wyrządzić znaczne szkody na cmentarzach. Powód odwiedzin tych dzikich zwierząt jest bardzo prozaiczny – odwiedzający cmentarze bardzo często nie zamykają furtek i bram wejściowych, przez które niczym nie niepokojone zwierzęta spokojnie mogą się przedostać. Te dzikie zwierzęta wprost uwielbiają świeże liście i kwiaty. Oprócz wiązanek mogą zjeść także rosnące przy nagrobku liściaste krzewy i drzewa. Otwarta furtka i zielone liście oraz kwiatki stanowią inwitację dla saren.
Jak odstraszyć sarny?
Jak odstraszyć sarny z cmentarza, czy ogrodu? Podobno te zwierzęta nie przepadają za roślinami, które wydzielają silny zapach. Należą więc do nich lawenda, szałwia, rośliny cebulowe. Do tego warto pokusić się o sadzenie na grobie roślin, za których smakiem sarny nie przepadają. Z pewnością będą to krzewy, które posiadają kolce i igły, a więc berberysy, czy jałowce. Sarny to zwierzęta bardzo płochliwe. Czasami wystarczy zawiesić na bukiecie kwiatów na przykład dzwoneczki, czy dzwonki wietrzne. Pod wpływem podmuchów wiatru dzwonki będą wydawały dźwięk, co może odstraszyć sarny.
| Problem | Jak zapobiec lub odstraszyć |
|---|---|
| Obgryzione kwiaty i krzewy | Sadzić rośliny o intensywnym zapachu: lawenda, szałwia, czosnek ozdobny |
| Zjedzone wiązanki | Unikać roślin, które sarny lubią (róże, chryzantemy, bukszpan) |
| Regularne wizyty | Sadzić krzewy kolczaste (berberys, jałowiec), wieszać dzwonki wietrzne lub błyszczące ozdoby |
Wiewiórki na cmentarzu – dlaczego lepiej ich nie dokarmiać?
Wiewiórki to miłe i zwinne zwierzątka, które możemy spotkać w lesie, na spacerze w parku oraz na cmentarzach. Gdzieniegdzie przemknie nam przed oczami ruda kita i zazwyczaj ten widok wywołuje w nas radość i zachwyt. Lepiej jednak unikać bezpośredniego kontaktu, gdyż może to skutkować pogryzieniem. Nie dokarmiajamy także wiewiórek na cmentarzach, gdyż może to być zaproszenie do stałych odwiedzin. Wiewiórki mogą uszkodzić leżące na grobach wieńce i wiązanki, w które często wplecione są przysmaki w postaci orzechów, czy żołędzi. Zostawmy więc lepiej w spokoju.
| Problem | Jak zapobiec |
|---|---|
| Rozrzucone ozdoby | Nie stosować stroików z orzechów i nasion |
| Częste wizyty wiewiórek | Nie dokarmiać – jedzenie przyciąga je na stałe |
| Ryzyko pogryzienia | Nie zbliżać się, nie próbować głaskać ani karmić |
Pszczoły, osy i szerszenie na cmentarzu – co zrobić, gdy pojawi się rój?
Pszczoły na cmentarzu to zjawisko raczej rzadkie, aczkolwiek czasem się zdarza, że pszczoły leśne, bądź osy czy szerszenie zrobią gniazdo właśnie w tym miejscu. Ogromna ilość zieleni i kwiatów sprzyja odwiedzinom tych owadów. Osy szczególnie upodobały sobie gniazda podziemne, które tworzą na przykład pod nagrobkami. O ile jeszcze pszczoły przyniosą jakiś pożytek i nie należy ich się obawiać, tak w przypadku szerszeni, czy os należy zachować szczególną ostrożność. Jad tych owadów może wywołać u osób uczulonych wstrząs anafilaktyczny. Co zrobić, jeśli w pobliżu grobu zauważymy rój os, czy gniazdo szerszeni? Najlepiej niezwłocznie o tym powiadomić administrację cmentarza, bądź skontaktować się ze strażą pożarną, która w bezpieczny sposób usunie gniazda.
| Problem | Jak reagować |
|---|---|
| Rój os lub szerszeni przy grobie | Nie zbliżać się – zgłosić do administracji lub straży pożarnej |
| Pojedyncze owady | Usunąć kwiaty o bardzo słodkim zapachu, wymienić wodę w wazonach |
| Gniazdo pod pomnikiem | Nie próbować usuwać samodzielnie – ryzyko użądlenia i reakcji alergicznej |

Czy lisy na cmentarzu są groźne? Jak się zachować w przypadku spotkania?
Coraz częściej na nekropoliach pojawiają się też lisy. Na ogół są one nieszkodliwe i szybko się płoszą. Mogą być jednak nosicielami groźnej choroby – wścieklizny, która sprawia, że zwierzę nie ucieka i próbuje nas atakować. Jeśli zauważymy na cmentarzu lisa, który zachowuje się w dziwny sposób, lepiej jest się oddalić z tego miejsca. Jeśli wizyty lisów są częste, warto o tym powiadomić osoby zarządzające daną nekropolią. Te zwierzęta szybko przyzwyczajają się do obecności ludzi i po jakimś czasie przestają uciekać na nasz widok. Lisy nie wyrządzą raczej żadnej szkody w infrastrukturze cmentarza, mogą jednak odstraszać odwiedzających. Lis może także wejść na nagrobek i pozrzucać z niego akcesoria nagrobkowe, w tym cenne wazony cmentarne i lampiony. Raczej nie chcielibyśmy też widzieć zarysowań na płycie pomnika po ostrych lisich pazurach.
| Problem | Jak zapobiec |
|---|---|
| Zrzucanie akcesoriów z nagrobka | Stawiać cięższe elementy, unikać niestabilnych wazonów |
| Dziwne zachowanie lisa | Nie zbliżać się, powiadomić zarządcę cmentarza |
| Częste wizyty | Zamykać furtki, utrzymywać porządek wokół grobów |
Jak odstraszyć dzikie zwierzęta z cmentarza?
Cmentarz to enklawa dziko żyjących zwierząt, których na co dzień nie dostrzegamy. Inne dzikie zwierzęta, które odwiedzają cmentarze to cały szereg borsuków, jeży, żab, zaskrońców, czy zajęcy. Zazwyczaj na większość z nich nie zwracamy uwagi, jednak niektórzy przedstawiciele dzikiej fauny mogą się przyczynić do znacznych uszkodzeń na cmentarzach. Jak temu zapobiec? Co zrobić, żeby dzikie zwierzęta unikały nekropolii? LuxStone Granity prezentuje poniżej krótką listę, jak uchronić nagrobek przed zwierzętami. Czy te sposoby działają? Nie próbowaliśmy na własnej skórze, ale legenda głosi, że niektóre z nich są skuteczne 😉
- nie dokarmiaj zwierząt na cmentarzu
- zamykaj furtki i bramy
- powiadom administrację cmentarza o częstych wizytach nieproszonych gości
- zabezpiecz kwiaty i wiązanki cienkim drutem
- podobno spryskanie płatków kwiatowych maślanką odstrasza sarny
- jeśli sadzisz rośliny wokół grobu, posadź takie, które mają ciernie
- posadź rośliny, których nie lubią dzikie zwierzęta, np. hortensje czy lawendy
- kup w sklepie preparat odstraszający dzikie zwierzęta i spryskaj nim grób i jego otoczenie
FAQ Najczęściej zadawane pytania dotyczące zwierząt na cmentarzu
Sarny omijają rośliny o silnym zapachu, takie jak lawenda, barwinek, macierzanka, bukszpan czy rozmaryn. Na grobach warto więc sadzić lub umieszczać w stroikach właśnie te gatunki.
Nie przepadają za intensywnymi, gorzkimi i oleistymi aromatami – na przykład czosnkiem, miętą, eukaliptusem czy terpentyną. Takie zapachy można wykorzystać w naturalnych środkach odstraszających.
Najbardziej obawiają się ludzi, hałasu i nagłych ruchów. Często uciekają też przed odblaskami światła lub zapachem zwierząt domowych, zwłaszcza psów.
Można zabezpieczyć młode drzewka specjalnymi siatkami lub naturalnymi preparatami odstraszającymi. Pomaga też sadzenie w ich pobliżu roślin o intensywnym zapachu, które skutecznie zniechęcają dzikie zwierzęta.
Najczęściej spotykane zwierzęta w pobliżu cmentarzy to ptaki, dziki, sarny, wiewiórki, lisy oraz różnego rodzaju owady – pszczoły, osy i szerszenie. Cmentarze, pełne zieleni, spokoju i kwiatów, przyciągają też borsuki, jeże, zające, żaby czy zaskrońce, choć te ostatnie zwykle pozostają niezauważone. Każde z tych zwierząt szuka pożywienia, schronienia lub miejsca do odpoczynku, a niektóre, jak dziki czy sarny, mogą przy tym wyrządzić szkody w otoczeniu grobów.
Dziki przyciąga łatwo dostępne pożywienie – znicze z olejem, resztki kwiatów i roślin. Szukają także miejsca do żerowania w spokojnym otoczeniu.
Regularne mycie granitu, unikanie dekoracji przyciągających ptaki i zgłaszanie gniazd chronionych gatunków do administracji cmentarza.
Tak, mogą rozrywać wieńce i wiązanki, w których znajdują się orzechy lub nasiona. Nie należy ich dokarmiać ani zostawiać jedzenia na grobach.
Najczęściej są to dziki, sarny i lisy, które przychodzą w poszukiwaniu świeżych kwiatów, resztek jedzenia i pożywienia w stroikach.