Granit to jedna z najtrwalszych i najbardziej cenionych skał na świecie, wykorzystywana zarówno w budownictwie, kamieniarstwie, jak i w przestrzeni publicznej. Jego charakterystyczna ziarnista struktura, różnorodność barw i niezwykła odporność na czynniki atmosferyczne sprawiają, że fascynuje naukowców i miłośników kamienia naturalnego od wieków.

Z tego artykułu dowiesz się:

• Jak powstał granit i jakie procesy geologiczne doprowadziły do jego powstania.
• Jaki jest skład mineralny granitu oraz co sprawia, że każdy kolor kamienia jest wyjątkowy

Co to jest granit?

Charakterystyka granitu została opisana już przez wiele źródeł. Granit jest magmową skałą naturalną o dużym uziarnieniu, widocznym gołym okiem. W zależności od regionu pochodzenia oraz składu mineralnego, granit charakteryzuje się różnorodnością barw. Granit jest tak naprawdę konglomeratem minerałów, przede wszystkim kwarcu, skalenia potasowego i miki, ale także amfiboli i innych składników. Prawdziwa skała granitowa zawiera minimum 20% kwarcu, aby mogła być określana jako granit. Jest to niezwykle trwały surowiec, którego twardość określana jest jako 7 w skali Mohsa.

Granit jest powszechnie stosowany jako materiał budowlany i dekoracyjny. Jego twardość i trwałość sprawiają, że jest idealny do wykorzystania jako blat kuchenny, blat łazienkowy, schody, posadzki, czy elewacje budynków. Granit jest także wykorzystywany do produkcji nagrobków, tablic pamiątkowych i innych elementów nagrobnych.

Jego wyjątkowa tekstura, struktura i kolorystyka czynią go popularnym materiałem w dekoracji wnętrz i ogrodów. Granit jest dostępny w różnych odcieniach, od jasnych i subtelnych, po ciemne i eleganckie, co pozwala na dopasowanie go do wielu stylów i aranżacji.

Ważnymi cechami granitu są również jego odporność na uszkodzenia mechaniczne, korozję, niskie i wysokie temperatury, co sprawia, że jest to materiał niezwykle praktyczny i wytrzymały, a jednocześnie piękny i elegancki.

Jak powstaje granit? Gdzie powstał granit?

Jak powstał granit? Gdzie powstał granit? Dość często słyszymy te pytania. Granit powstaje w wyniku schładzania płynnej magmy, która krąży we wnętrzu Ziemi. Płynna magma zastyga w górnych warstwach Ziemi, około dwa kilometry pod jej powierzchnią. W warstwie, do której dociera magma następuje proces ochładzania, co stwarza idealne warunki do powstawania kryształów, które tworzą ziarna granitu. Stąd wzięła się prawdopodobnie łacińska nazwa granitu “granum”, czyli ziarno. Ochładzanie magmy trwa kilka milionów lat. Podczas tego procesu skała jest ściskana przez zewnętrzne warstwy Ziemi. Ma to olbrzymi wpływ na twardość granitu. Struktura takiego kamienia zależna jest od wielu czynników, a mianowicie temperatury i tempa stygnięcia magmy, panującego ciśnienia, a także składu chemicznego magmy.

Jaka jest historia geologiczna granitu?

Granit należy do najstarszych skał występujących na Ziemi i stanowi podstawowy budulec kontynentalnej skorupy ziemskiej. Proces jego powstawania rozpoczął się miliardy lat temu, kiedy na Ziemi dochodziło do intensywnej działalności wulkanicznej i formowania pierwszych mas lądowych.

Powstawanie granitu

• Granit tworzy się w wyniku powolnej krystalizacji magmy bogatej w krzemionkę (SiO₂) głęboko w skorupie ziemskiej, zwykle na głębokości od 1 do 3 kilometrów.
• Taki powolny proces stygnięcia pozwolił na wykształcenie się dużych, dobrze widocznych kryształów kwarcu, skalenia i miki.
• Powstawanie masywów granitowych (tzw. plutonów) miało miejsce w różnych okresach geologicznych, ale największe złoża uformowały się od prekambru do paleozoiku (ponad 300–500 mln lat temu).

Znaczenie w budowie kontynentów

• Granit tworzy tzw. tarczę kontynentalną – fundament, na którym opiera się lądowa skorupa ziemska.
• Jest skałą odporną na erozję i wietrzenie, dlatego właśnie masywy granitowe (np. Sudety, Alpy, Himalaje) stanowią często centralne partie gór.

Wiek granitów

• Najstarsze znane granity mają ponad 3 miliardy lat i występują m.in. w Kanadzie, Australii i Afryce.
• W Europie słynne masywy granitowe powstały w czasie tzw. orogenezy waryscyjskiej (ok. 300 mln lat temu), kiedy kształtował się dzisiejszy kontynent europejski.
• W Polsce granity Dolnego Śląska (np. Strzegom, Strzelin) również pochodzą z tego okresu.

Przemiany geologiczne

• Z biegiem milionów lat granit, który powstał głęboko pod powierzchnią, został odsłonięty na skutek erozji i wypiętrzania gór.
• Dlatego dziś możemy obserwować go nie tylko w kamieniołomach, ale też w naturalnych odsłonięciach, np. w Sudetach czy Tatrach.

Granit i jego pochodzenie. Gdzie występuje granit?

Granit to skała magmowa, która występuje na całej kuli ziemskiej i która powstała we wnętrzu Ziemi, co opisaliśmy powyżej. Gdzie występuje granit? Największy na świecie kamieniołom znajduje się w Stanach Zjednoczonych, w miejscowości Mount Airy w Karolinie Północnej. Kamieniołom ten widoczny jest z kosmosu i podobno ma rozmiar ponad sześćdziesięciu boisk piłkarskich. Granit występuje na każdym kontynencie, a jego złoża są naprawdę olbrzymie. W poszczególnych krajach wydobywa się zazwyczaj określony kolor granitu, ale nie zawsze jest to regułą.

Najbardziej znane na świecie złoża granitu pochodzą właśnie z Brazylii, Włoch, Indii, czy Chin. Jako ciekawostkę dodamy, że w Brazylii wydobywa się chyba najbardziej unikalny granit na świecie, znany pod nazwą Blue Fire lub Van Gogh. Ten kamień jest chyba najbardziej niebieskawym granitem na świecie. Granit był znany już w starożytności, a większość staroegipskich świątyń, czy pomników wzniesiono właśnie z tego surowca. Jak widzimy, ten surowiec znajduje szerokie zastosowanie również we współczesności.

Gdzie w Polsce wydobywa się granit?

Polskie kopalnie granitu zlokalizowane są na południu kraju, głównie w województwie dolnośląskim. Najwięcej granitu w Polsce wydobywa się w okolicach Strzegomia, stąd też pochodzi słynna nazwa granitu strzegomskiego. Duże złoża granitowe znajdują się także w okolicach Strzelina – stąd nazwa granitu strzelińskiego.

Jaki jest skład granitu?

Na skład granitu składają się w zasadzie trzy minerały. Kwarc jest podstawowym budulcem granitu, a prawdziwa skała granitowa zawiera przynajmniej 20% kwarcu. Kolejnym minerałem, wchodzącym w skład granitu jest skaleń, który przybiera różne barwy w zależności od budowy chemicznej. Kolejny podstawowy składnik granitu to mika, czyli błyszczące drobinki w strukturze skały. Bardzo często miki określane są mianem łyszczyków. Granit ma w swoim składzie także inne minerały i składniki, które zależą od miejsca jego powstania. Charakterystyka granitu jest więc zależna od składu mineralnego tego surowca.

Barwy granitu a minerały

Różne kolory granitu zależne są od składu płynnej magmy oraz minerałów, które podczas ochładzania się skały utworzyły granit o danej strukturze i danym kolorze. Ta różnorodność minerałów, które składają się na granit oraz region pochodzenia wpływają na kolory granitu. I tak na przykład w Polsce wydobywa się szary granit (strzeliński, strzegomski), w Indiach biały (Viscount White), w krajach skandynawskich granit czerwony (Vanga).

Jeśli skała, z której powstał później blok granitowy miała w składzie więcej amfiboli i kwarcu, kamień będzie miał kolor czarno biały. Z kolei jeśli skała ma w swoim składzie większą ilość skalenia potasu, granit będzie miał kolor różowawy lub czerwony. Najczęściej spotykane kolory granitu to szary i różowy. W zależności od składu mineralnego, granit przybiera różne barwy i tak poszczególne składniki wpływają na kolorystykę skały:

• kwarc – kolor biały przezroczysty
• skaleń – biała barwa nieprzezroczysta z przełamaniami
• skaleń potasowy – kolor różowawy
• biotyt – kolor ciemny (czerń, brąz)
• moskal – złotawy, bądź żółty kolor
• amfibol – odpowiada za czarną lub zielonkawą barwę

Jak powstał biały granit?

Biały granit zawiera w sobie większe ilości kwarcu, co możemy ustalić na podstawie powyższego zestawienia. Uziarnienie widoczne na białym granicie np. Viscount White jest prawdopodobnie spowodowane obecnością amfiboli. Należy pamiętać, że biały granit nie występuje naturalnie, a na jego powierzchni zawsze widoczne są jakieś smugi, czy uziarnienia. Biały granit Kashmir White to przede wszystkim kwarc i skaleń.

Biały granit powstał w wyniku powolnej krystalizacji magmy bogatej w krzemionkę i skaleń, która znajdowała się głęboko pod powierzchnią Ziemi. Wysoka zawartość kwarcu i jasnych skaleni nadała mu charakterystyczną jasną barwę, a obecność ciemniejszych minerałów, takich jak amfibole czy biotyt, stworzyła subtelne uziarnienia i smugi widoczne na powierzchni.

Jak powstał ciemny granit?

Ciemny granit, często nazywany czarnym, w rzeczywistości jest zasadową skałą głębinową – gabro. Zawiera głównie plagioklazy i ciemne minerały oraz niewielkie ilości kwarcu (do około 5%), co nadaje mu jednolitą, ciemną barwę. Występuje w odcieniach czerni, zielonkawego lub zielonkawo-czarnego, a najciekawsze odmiany to Impala, Czarny Szwed, Verde Bahia oraz Galaxy, wyróżniający się drobną ziarnistością i złotawej barwy drobinkami w strukturze. Gabro powstało w wyniku powolnej krystalizacji magmy zasadowej głęboko pod powierzchnią Ziemi, dzięki czemu minerały zdążyły ułożyć się w jednolitą, ziarnistą strukturę charakterystyczną dla ciemnych odmian granitu.

Jak powstał różowy granit?

Różowy granit powstał w wyniku powolnej krystalizacji magmy bogatej w skalenie potasowe głęboko pod powierzchnią Ziemi. Duża zawartość tych skaleni nadaje mu charakterystyczny różowy odcień, a obecność kwarcu i amfiboli tworzy widoczne ziarenka i delikatne smugi na powierzchni. Czerwony granit ma podobny skład mineralny, różni się natomiast intensywnością barwy, co pozwala łatwo rozróżnić oba kolory.

Niebieski granit czy lavrikit?

Kamień w niebieskim kolorze jest bardzo często określamy mianem granitu, tak naprawdę nim nie jest. To w rzeczywistości lavrikit, na który bardzo często się mówi norweski kamień księżycowy. Lavrikit to odmiana skalenia ze świecącymi drobinkami. Lavrikit bardzo często nazywany jest także anortozytem. Jako ciekawostkę możemy dodać, że Księżyc składa się w większości z anortozytu, stąd określenie kamienia jako księżycowy. Jednym z ciekawszych kolorów jest Labrador Blue, czyli ciemny kamień z niebieskimi ziarnami. Warty uwagi jest również kolor Volga Blue, czyli skała będąca anortozytem.

Jak powstał zielony granit i czy on w ogóle istnieje?

Zielony granit również nie istnieje jako taki. Zawdzięcza swój kolor obecności minerałów o zielonkawym zabarwieniu, takich jak amazonit (odmiana skalenia), fengit i chloryt. Powstał w wyniku powolnej krystalizacji magmy bogatej w te minerały głęboko pod powierzchnią Ziemi. Dzięki temu minerały zdążyły ułożyć się w strukturę ziarnistą, a zielonkawy odcień jest dobrze widoczny na powierzchni kamienia. Do najciekawszych odmian należą Verde Bahia i Imperator, cenione w kamieniarstwie budowlanym i nagrobkowym.

FAQ Najczęściej zadawane pytania dotyczące powstawania granitu