Sentencje nagrobne są praktycznie na każdym pomniku. Sam wybór odpowiedniego nagrobka – wzoru, koloru i kamienia nastręcza kupującym wielu problemów. Także wielu naszych klientów zastanawia się, co wyryć na tablicy nagrobkowej oprócz personaliów Zmarłego oraz dat urodzin i śmierci. Poniżej przedstawiamy 20 najpopularniejszych sentencji nagrobnych zarówno w języku polskim, jak i po łacinie.
Sentencje nagrobne. Co to jest epitafium?
Zanim przedstawimy Państwu najpopularniejsze sentencje nagrobne, kilka słów na temat samej tradycji epitafiów. Słowo “epitafium” pochodzi z greki i oznacza “na kamieniu nagrobnym”, “nad grobem”. Na epitafiach ryto zazwyczaj sentencje nagrobne, ale zdarzały się także portrety Zmarłych, czy atrybuty kojarzone z daną osobą. Epitafia były znane już w Starożytności i miały formę panegiryczną, czyli pochwalną.
Najstarsza sentencja nagrobna w Polsce
Najstarsza sentancja nagrobna w Polsce znajduje się w katedrze gnieźnieńskiej i została wyryta na XI-wiecznej płycie po łacinie. Odnaleziono ją podczas prac remontowych w 1959r. Ta wierszowana sentencja w tłumaczeniu na polski brzmi mniej więcej tak: “W grobie tym trzech braci…” Najprawdopodobniej chodzi tutaj o grób eremitów z Międzyrzecza.
Biografia na nagrobku
Dawniej inskrypcje na nagrobkach były o wiele bardziej rozbudowane, niż dzisiaj. Z napisów na tablicach można było się dowiedzieć m.in. jakie były losy Zmarłego oraz wiele innych ciekawych elementów biograficznych. Dotyczyło to głównie osób znanych i szanowanych w danej społeczności lokalnej. Nierzadko na nagrobku podawano także informację dotyczącą śmierci zmarłego. Tego typu nagrobki ryto w szczególności przed rokiem 1815, ale i dziś można się spotkać z inskrypcjami typu:”Zginął śmiercią tragiczną”.
Poezja żałobna
W XIX w. i w I połowie XX w. epitafia zdobiła także poezja żałobna, co przywodzi nam na myśl “Treny” Jana Kochanowskiego. Jeżeli więc chodzi o sentencje nagrobne z ubiegłych wieków, bardzo często sięgano po utwory żałobne, aby uwiecznić je na kamieniu. Przykładem może być epitafium Józefa Piłsudskiego i jego matki na cmentarzu Stara Rossa w Wilnie. Inskrypcja została zaczerpnięta z utworu “Beniowski” Juliusza Słowackiego:
“Kto mogąc wybrać wybrał zamiast domu
Gniazdo na skałach orła… niechaj umie
Spać – gdy źrenice czerwone od gromu,
I słuchać jęk szatanów w sosen szumie…
Tak żyłem.”
Łacińskie sentencje nagrobne. Co znaczy Ave Maria na pomniku?
Przez wiele wieków sentencje nagrobne były pisane w języku łacińskim, w dzisiejszych czasach inskrypcje łacińskie spotyka się raczej sporadycznie. Wielokrotnie występował na epitafiach zwrot D.O.M., czyli Deo Optimo Maximo, co oznacza po polsku “Bogu Najlepszemu” lub R.I.P. – “Requiesce in pace”, czyli “Spoczywaj w pokoju”. Bardzo często spotykano również łacińskie cytaty z Pisma Świętego.
Co znaczy Ave Maria na pomniku? Jest to pozdrowienie anielskie i w wolnym tłumaczeniu z łaciny oznacza po prostu „Zdrowaś Mario”. Jak wiadomo, jest to jedna z najbardziej znanych modlitw ku czci Matki Boskiej.
Oto lista 20. najpopularniejszych sentencji nagrobnych w Polsce:
- Jezu Ufam Tobie
- Pokój Jego Duszy
- Prosi o Modlitwę
- Ave Maria
- Śpij Aniołku
- Powiększyła grono Aniołków
- Spoczywaj w pokoju
- Wieczność czeka, czas ucieka
- W krzyżu Zbawienie
- Bóg tak chciał
- Na zawsze w naszych sercach
- Boże, tak żal…
- Bóg jest miłością
- Na zawsze z Panem
- „R.I.P.” – Spoczywaj w pokoju
- “Memento mori” – Pamiętaj, że umrzesz
- “Non omnis moriar” – Nie wszystek umrę
- “Miserere mei, Deus” – Zmiłuj się nade mną, Boże
- “Tempus fugit” – Czas ucieka
- “Memorabilis”- Niezapomniany
Słowa wyryte na pomniku
Słowa wyryte na pomniku mają dla nas ogromne znaczenie, ponieważ wyrażają naszą tęsknotę za zmarłym i są wyrazem łączącej nas więzi. Warto poważnie zastanowić się nad tym, jakie sentencje na pomnik powinniśmy wybrać. Nie powinniśmy decydować się na słowa wyryte na pomniku, które w jakiś sposób ośmieszają zmarłą osobę, ponieważ jest to nie na miejscu. Sentencje nagrobne powinny być dobrane odpowiednio do sytuacji i w dobrym tonie.
